Wystawa Tożsamość. 100 lat polskiej architektury. Edycja 2022

Początki powojennej architektury Radomia ściśle związane są z jego położeniem na pograniczu Mazowsza i Małopolski. Impulsem rozwoju dzisiejszego miasta stała się lokalizacja przemysłu, zwłaszcza zbrojeniowego w obrębie Centralnego Okręgu Przemysłowego. Możliwości rozwoju wynikała z decyzji deglomeracji Warszawy. Radom jest największym miastem położonym w okręgu oddziaływania stolicy, z dobrą infrastrukturą. To dzięki temu miasto miało w okresie swojej świetności możliwość rozbudowy. Powstało dużo ciekawych obiektów modernistycznych, neorenesansowych. Architekci i urbaniści dostali szansę stworzenia atrakcyjnego przemysłowego miasto. 

Motorem do działania i rozwoju miasta, jego rozbudowy, było sprowadzenie ludności z terenów ościennych, poprzez stworzenie dla nich godnych warunków mieszkania i pracy. W tym czasie powstało kilka dużych zakładów przemysłowych, jak Fabryka Broni, Fabryka Wyrobów Tytoniowych, Fabryka Obuwia „Bata”, Wytwórnia telefonów „Ericsson”. To przy Fabryce Broni powstało osiedle mieszkaniowe w modnym wówczas stylu neorenesansu polskiego. Tak ogromne inwestycje wymagały realizacji całej infrastruktury komunalnej, budowy szkół, stadionów, szpitali, domów kultury oraz architektury sakralnej. 

Rozwój miasta nowoczesnego, przemysłowego zrodził w jego obywatelach poczucie przynależności do grupy robotniczej, co w kolejnych latach stało się zaczynem przemian kulturowych i społecznych w całym kraju. Mieszkańcy Radomia zawsze stali na straży godnego życia w dobrze zaprojektowanej przestrzeni wokół siebie. Zmiany jakie dokonały się na przełomie lat wywarły ogromny wpływ na rozwój miasta. Stało się samowystarczalnym ośrodkiem z bardzo dużym potencjałem. Konieczny jest dalszy rozwój, tworzenie miejsc pracy w innowacyjnych firmach w nowoczesnych budynkach.

W ramach wystawy "Tożsamość. 100 lat polskiej architektury" zostało wybranych 10 najpiękniejszych obiektów architektonicznych w Radomiu. 

Tutaj do obejrzenia zwiastun serii wywiadów do wystawy: https://www.youtube.com/watch?v=-l7zYRA8tZs
1. Kościół Matki Bożej Królowej Świata 

Kościół budowany był w latach 1982-2012 na zlecenie Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri. Zaprojektowali go Wojciech Gęsiak i Wojciech Fałat, a za samą konstrukcję odpowiadali Kazimierz Flaga i Stanisław Karczmarzyk. A nie jest to byle jaka konstrukcja. Architekci połączyli wiekowe tradycje z nowoczesną wizją. Nietypowy plan koła, zestawiony z geometryczną, przypominającą kwiat, bryłą, na wzór Opery z Sydney, nie pozwala przejść obojętnie obok budynku. Stalowy dach opiera się na formie gotyckiego sklepienia na pogrążonych, rozchylonych podporach, zamkniętych czterema łupinami żaglowymi. Sam kościół jest dwupoziomowy. Część dolna inspirowana jest wzorem sali teatralnej z amfiteatralnym układem ławek i dużą sceną pośrodku. Góry kościół natomiast jest bardziej ozdobny i reprezentacyjny, ma 1200m2 powierzchni i trzy antresole. Wnętrze jest jednoprzestrzenne, co dodaje całej budowli majestatyczności. Kościół ten w 2010 roku znalazł się w rankingu dziesięciu najpiękniejszych kościołów w Polsce według tygodnika Polityka.

Film o obiekcie: https://www.youtube.com/watch?v=DbRjuGjy7os
2. Osiedle Planty

Zespół budynków w stylu neorenesansu polskiego, wypełniony zielenią. Wybudowane na zlecenie Państwowej Fabryki Broni w Radomiu osiedle to perełka architektury użytkowej. Kompleks powstał w latach 1923-1928 i choć nie znamy pierwotnego projektanta, wiemy, że za rozbudowy osiedla w latach 1950-1955 i 1956-1958 odpowiadają kolejno Romual Gurtler i Stanisław Skibniewski. Osiedle zrodziło się, tak jak większość wspaniałych rzeczy, z potrzeby - pierwotnie służyło jako osiedle przyzakładowe fabryki karabinów. A to dopiero początek jego bogatej historii. W czasie drugiej wojny światowej mieściła się w nim siedziba radomskiego Gestapo. Przy powojennych rozbudowach do budynków mieszkalnych dodano budynki użytkowe - najpierw kasyno zakładowe i łaźnię, a później budynek Państwowej Średniej Szkoły Technicznej Kolejowej oraz stadion sportowy im. Marszałka Józefa Piłsudzkiego. Osiedle wyposażono w komplet budynków użyteczności publicznej - szkołę, przedszkole oraz lokale usługowe. Charakterystycznym elementem Osiedla Planty są prześwity w zwartej zabudowie w formie wysokich bram, zamkniętych od góry pełnym łukiem opartym na kolumnach. Cały kompleks wypełniony jest zielenią parku Planty, założonego w latach międzywojennych wzdłuż skanalizowanego i zasypanego Strumienia Południowego.
3. Dom Handlowy „Sezam” 

"Sezam" to placówka handlowa zlokalizowana przy skrzyżowaniu ul. Żeromskiego i Moniuszki w Radomiu. Obiekt powstał w 1966 r. Autorem projektu budynku jest Grzegorz Bauer, natomiast wnętrza zaprojektował Maciej Paterkowski. Posiada 3 kondygnacje. Elewacja od strony skrzyżowania ulic jest przeszklona, co nadaje mu nowoczesny styl. Przy budynku znajduje się niewielki plac. Co ciekawe, kiedyś był on wykorzystywany jako kino plenerowe. Miejsce to stało się kultowe. Do dnia dzisiejszego jest chętnie odwiedzane przez mieszkańców Radomia.
4. Kościół Księży Pallotynów 

Kościół Księży Pallotynów to parafia rzymskokatolicka pw. św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny w Radomiu. Kościół powstał w 2000 r. Autorem projektu jest firma polonijna Vega architekci Bronisław Elżanowski, Ryszard Kański i Elżbieta Idzikowska-Lech. Pomysł na projekt początkowo był inny – kościół miał być zbudowany na planie koła, jednak podczas budowy zmieniono koncepcję. Co ciekawe, inspiracją dla projektantów była kształt muszli. Wierzchołek kościoła, podobnie jak muszli, wznosi się do góry. Jednym z celów projektantów miało być to, aby budowla dominowała w okolicy, natomiast nie w pretensjonalny sposób. Ważne było to, aby obserwatorzy z poziomu ulicy nie czuli się „przytłoczeni” konstrukcją.

Film o obiekcie: https://www.youtube.com/watch?v=zbYy9ZCzHi4
5. Zakład Przemysłu Tytoniowego „Tytoniówka”

 Zakład został zbudowany w 1929 r. Zleceniodawcą projektu jest Polski Monopol Tytoniowy, a projektantem Stefan Szyller. Minęło już wiele lat od powstania budynku, ale pomimo tego, dalej wypełnia on swoją początkową rolę. Obiekt został zbudowany na planie litery „E”. Obecnie pokrywa go otynkowana elewacja, która odtwarza jego pierwszy wystrój architektoniczny. Dodatkowo ściany uzupełniają czerwone cegły. Dzięki temu, całość odpowiada charakterystycznemu stylowi epoki. Ma modernistyczny kształt i wpisuje się we współczesne trendy.
6. Dürr Polska

Siedziba Dürr Polska to siedziba spółki należącej do Grupy Dürr założonej w 1990 r. w Niemczech. Siedziba powstała w 2004 r. Autorami projektu są architekci: Andrzej Wyszyński i Mariusz Antos. Pierwotny projekt autorstwa mgr inż. arch. Krzysztofa Fąfary. Wcześniej siedziba Dürr Polska mieściła się w biurowcu NOT Radom, jednak postanowiono przenieść ją w miejsce poprzemysłowych budynków. Założeniem było zaprojektowanie obiektu o nowoczesnym wizerunku oraz globalnym charakterze. Dürr to niemiecki koncern zajmujący się projektowaniem i montowaniem nowatorskich rozwiązań oraz systemów technologicznych dla przemysłu. Skupia się przede wszystkim na przemyśle motoryzacyjnym. Projekt budynku miał zatem odpowiadać również charakterowi koncernu. Tak też się stało. Projektanci perfekcyjnie sobie z nim poradzili, co zostało docenione prze Stowarzyszenie Architektów Polskich oraz Prezydenta Miasta Radomia.

Film o obiekcie: https://www.youtube.com/watch?v=QaOQr83WZeA
7. Radomska Rada Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT) 

Budynek Radomskiej Rady Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT został zbudowany w 1997 r. Zleceniodawcą projektu jest sam NOT, a projektantem Tadeusz Derlatka. Myślą przewodnią autora było stworzenie architektury, która swoim kształtem przypomina rzeźbę. Jego inspiracją był Michał Anioł. Z tego powodu, w projekcie zastosowano element konstrukcyjny w kształcie krzyża.✝ Ciekawostką jest, że krzyż nie narodził się z tylko z czystej inspiracji. Oprócz bycia symbolem chrześcijaństwa, symbolizuje on cierpienie, które z kolei prowadzi do doskonałości. Niewiele osób wie o tym znaczeniu. Uważamy natomiast, że jest ono istotne w postrzeganiu tego budynku.
8. Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej “Elektrownia” 

Siedziba Mazowieckiego Centrum Sztuki Współczesnej “Elektrownia” to miejsce, w którym organizowane są różne wystawy, koncerty, festiwale i nie tylko. Budynek powstał w 1901 r, a następnie w 2014 r. został przebudowany. To połączenie stylu neogotyckiego i nowoczesnego. Budynek Starej Elektrowni został przekształcony w nowe Centrum Sztuki. Aktualnie znajdują się tam między innymi sale wystawowe, pomieszczenia administracyjne, kino i kawiarnia.
9. Zespół Szkół Muzycznych w Radomiu

Zespół Szkół Muzycznych im. Oskara Kolberga to placówka oświatowa oferująca kształcenie w zakresie muzyki. Obiekt powstał w 2010 r. W projekcie postawiono przede wszystkim na to, aby stworzyć dobrą akustykę. Nie miało to dotyczyć tylko sal koncertowych, ale także innych przegród budynku. W 2011 r. projekt został nagrodzony w konkursie architektonicznym o nagrodę im. Alfonsa Pinno

Architekt Piotr Wypchło, który jest projektantem tej niesamowitej przestrzeni, opowiada o swoich doświadczeniach i zdradza więcej szczegółów z procesu tworzenia budynku w tym filmie: https://www.youtube.com/watch?v=3YoBhjuw6sM  

10. Biurowiec Eko Park Radom 

Biurowiec Eko Park Radom to miejsce, w którym połączono nowoczesny styl architektoniczny i przyjazność dla środowiska. Budynek powstał w 2018 r. Jego zleceniodawcą był Kombud Invest. To jedyny taki biurowiec na mapie Radomia, który zawiera w sobie przede wszystkim przejrzyste pokoje biurowe i atrakcyjne sale konferencyjne. Całość pokrywa aluminiowo-szklana elewacja w nowoczesnym stylu. Dodatkowo, w biurowcu zastosowano ciekawe rozwiązania, które nie naruszają środowiska m.in. panele solarne.

Film o obiekcie: https://www.youtube.com/watch?v=9Z2O4_jPips

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________